İYODÜR NEDİR: İyot doğada element halde bulunmaz. Doğada potasyum iyodür (KI), Sodyum iyodür (Nal) halde bulunur. Bazı hastalıkların teşhis ve tedavisi için kullanılan Sodyum iyodür, insan vücudunda troid aracılığıyla tutulmaktadır. Sodyum iyodür aynı zamanda tedavi amacıyla da kullanılabilmektedir.

İYOT EKSİKLİĞİ
Çocuklarda zeka geriliğine neden olan, gebelerde ölü doğum ve düşük olasılığını artıran iyot eksikliğinden korunmak zor değildir. Zira az miktarda tüketilen iyotlu tuz, bu riskleri önlemektedir.

İyot; vücutta büyüme ve gelişmeyi sağlayan tiroid hormonlarının işlevini yerine getirirken kullandığı en önemli elementlerden biridir. Tiroid homon sentezi için yeterli miktarda iyot alınmalıdır. Tiroid hormonlarının başlıca yapı taşlarından biri iyottur. Günlük iyot gereksinimi 100-300 mikrogram kadardır. Doğurganlık yaşındaki kadınlarda ve puberteye (ergenliğe) kadar çocuklarda iyot gereksinimi fazladır.

Vücutta, içeriğinde iyot barındıran tek madde tiroid hormonudur. İyodun asıl kaynağı yiyecekler, tuz ve su ile alınan iyottur.

Endemik guatr, Dünyadaki en sık nütrisyonel (besinsel) eksiklik problemlerinden biridir. Dünya Sağlık Örgütü, geniş insan topluluklarını ilgilendiren, ağır bedensel ve zihinsel kusurlara yol açabilen endemik guatrı Dünyanın en önemli sağlık problemlerinden biri olarak tanımlamıştır. Belirli bir bölgede guatr sıklığı yüzde 10'u aşarsa o bölgenin endemik guatr bölgesi olduğu söylenir. Özellikle dağlık ve yüksek yörelerde toprak ve su iyottan fakirdir.

Bitkiler iyodu toprak ve kısmen yağmur sularından alır. İnsanlar ise iyodu büyük ölçüde yiyecek ve sulardan sağlar. Özellikle deniz ürünleri en zengin iyot kaynaklandır.

Türkiye'de Karadeniz Bölgesi, İç Ege, Güneydoğu Anadolu'nun bazı yöreleri endemik guatr bölgeleridir. Kastamonu, Sakarya, Düzce, Bartın, Sinop, Isparta, Burdur, Aydın, Afyon ve İzmir gibi şehirler birinci ve ikinci derecede endemik guatr şehirleridir.

KİMLER İYOTLU TUZ KULLANMALIDIR
Bilinen tiroid hastalığı olmayan yetişkinler, çocuklar ve hamileler iyotlu tuz almalıdır. Yine çocuğun annesinden emdiği sütte bulunan iyot beyin gelişimi için son derece önemli olduğu için emziren anneler de iyotlu tuz kullanmalıdır.

YETERLİ İYOT ALINMALI
İyotlu tuz karanlık ve serin yerde saklanmalı, tuz paketinin ağzı kapalı tutulmalıdır. İyotlu tuz yemeklere piştikten sonra ilave edilmelidir.

Prof. Dr. Osman ERK